چطور کودکان یاد می‌ گیرند که صحبت کنند؟

سفر شگفت‌ انگیز زبان‌آموزی از رحم مادر تا آمادگی برای صحبت روان

شاید بسیاری از والدین تصور کنند یادگیری زبان از زمانی آغاز می‌شود که کودک اولین کلمه را به زبان می‌آورد. اما واقعیت بسیار فراتر از این است. تحقیقات زبان‌شناسی، روان‌شناسی رشد و علوم اعصاب نشان می‌دهند که مغز انسان برای یادگیری زبان از همان آغاز حیات طراحی شده و زبان‌آموزی در واقع از دوران جنینی شروع می‌شود.

زبان‌آموزی از رحم مادر؛ یک واقعیت علمی

از حدود هفته‌ بیست‌وپنجم بارداری، گوش جنین شروع به درک صداهای محیط اطراف می‌کند، به‌ویژه صدای مادر. این اولین مرحله مواجهه با زبان است؛ یعنی نوزاد هنوز به دنیا نیامده اما در حال ساختن زیرساخت‌های شنیداری و زبانی خود است. لحن، ریتم و الگوهای آوایی زبان مادری، ذهن کودک را درگیر می‌کند و پایه‌های اولیه‌ی تفکیک زبان‌ها، آواها و الگوهای گفتار شکل می‌گیرند.

نکته‌ مهم این است که اگر مادر در محیطی پر از گفت‌و‌گو و تعامل زبانی قرار داشته باشد.مثلا خانواده‌ای پرجمعیت یا اهل مطالعه. جنین نیز بیشتر در معرض زبان قرار می‌گیرد و تجربه زبانی اولیه‌اش غنی‌تر خواهد بود.

نقش شگفت‌ انگیز مغز در یادگیری زبان

یکی از مهم‌ترین اسرار یادگیری زبان، ساختاری بیولوژیکی در مغز انسان به نام «Language Acquisition Device» یا به اختصار LAD است. این سازوکار که در نیم‌کره‌ی چپ مغز قرار دارد، توسط نظریه‌پردازانی مانند نوام چامسکی معرفی شده و به‌نوعی مسئول توانایی ذاتی ما برای فراگیری زبان است.

این دستگاه ذهنی، کودک را قادر می‌سازد تا از میان صدها صدای مختلف، الگوهای زبانی را تشخیص دهد، قواعد زبان را کشف کند و بدون آموزش رسمی، گرامر زبان مادری را درونی کند. نکته شگفت‌انگیز این است که LAD در اوایل کودکی بسیار فعال و انعطاف‌پذیر است، اما با افزایش سن، این قابلیت کاهش می‌یابد. به همین دلیل، یادگیری زبان در دوران کودکی بسیار سریع‌تر و طبیعی‌تر از بزرگسالی رخ می‌دهد.

جالب است بدانید زبان، از گوش آغاز می‌شود نه از زبان

پس از تولد، کودک همچنان در حال شنیدن است. او شنونده‌ای دقیق و فعال است که با هر تکرار و هر جمله‌ای که می‌شنود، الگویی ذهنی از زبان درون مغز خود می‌سازد. این مرحله را می‌توان مهم‌ترین بخش «آموزش ناخودآگاه» نامید. در این دوره، کودک بدون آن‌که تلاش آگاهانه‌ای کند، قواعد زبان را درونی‌سازی می‌کند، درست مانند نفس کشیدن.

در ابتدا کودک فقط کلمات منفرد می‌گوید، سپس به ترکیب دو واژه می‌پردازد و کم‌کم به‌طور طبیعی ساختارهای دستوری را یاد می‌گیرد. اگر محیط اطراف او سرشار از گفت‌و‌گو، داستان، آواز، و تعامل واقعی باشد، مسیر یادگیری‌اش به شکل شگفت‌انگیزی هموار می‌شود.

کودک تا شش سالگی، صاحب خزانه‌ای از ۲۰٬۰۰۰ واژه می‌شود

آیا می‌دانستید کودکانی که در محیط‌های زبانی غنی رشد می‌کنند، تا پایان شش سالگی ممکن است بیش از ۲۰ هزار واژه را بفهمند یا استفاده کنند؟ این رقم به کیفیت تعامل زبانی در خانه، سطح سواد والدین، نوع بازی‌ها، میزان مطالعه و نحوه ارتباط‌گیری اطرافیان با کودک بستگی دارد.

به همین دلیل، کودکانی که در خانواده‌های تحصیل‌کرده یا چندفرزندی بزرگ می‌شوند، اغلب زودتر و روان‌تر صحبت می‌کنند. آن‌ها بیشتر در معرض الگوهای گفتاری متنوع قرار دارند و ناخودآگاه زبان را بهتر درک و تولید می‌کنند.

چرا کودکان مهارت صحبت کردن را زودتر از مهارت نوشتن یاد می‌گیرند؟

تا پیش از ورود به مدرسه، بیشتر کودکان می‌توانند به خوبی صحبت کنند. اما مهارت نوشتن همچنان در مراحل اولیه است. این تفاوت، به ماهیت زبان گفتاری و نوشتاری بازمی‌گردد. گفتار بخشی طبیعی از فرآیند تکامل بشر است و از طریق تعامل اجتماعی یاد گرفته می‌شود، اما نوشتن نیاز به آموزش رسمی، رشد حرکتی ظریف و درک نمادهای نوشتاری دارد.

یادگیری زبان دوم؛ چه زمانی مناسب‌ تر است؟

سن طلایی یادگیری زبان دوم بین صفر تا هفت سالگی است. مغز کودک در این دوره انعطاف‌پذیری بی‌نظیری دارد که به آن اجازه می‌دهد زبان دوم را با همان کیفیت زبان مادری یاد بگیرد. البته به شرطی که در معرض صحیح و پیوسته‌ی آن قرار بگیرد. اگر کودک از همان بدو تولد در محیطی قرار گیرد که در آن هم زبان مادری و هم زبان دوم (مثلا زبان انگلیسی) شنیده می‌شود، ذهن او به‌راحتی می‌تواند هر دو زبان را هم‌زمان مدیریت کند. برخلاف باورهای قدیمی، این مواجهه زبانی چندگانه باعث سردرگمی کودک نمی‌شود، بلکه ظرفیت ذهنی او را تقویت می‌کند.

زبان دوم باید بخشی از زندگی باشد، نه صرفا یک درس ساده

مهم‌ترین اصل در آموزش زبان دوم به کودکان، طبیعی بودن فرآیند است. کودک نباید احساس کند در حال «یادگیری» است، بلکه باید زبان دوم را از طریق بازی، قصه، آهنگ، و تعامل واقعی تجربه کند. در این صورت، زبان دوم برای او بخشی از واقعیت روزمره خواهد شد، نه یک فعالیت تحمیلی و غیرجذاب.

نقش والدین در تقویت یادگیری زبان کودک

در این مسیر، نقش والدین بسیار حیاتی است. والدینی که در تعامل زبانی با کودک فعال‌اند، به زبان دوم علاقه نشان می‌دهند و محیط خانه را با منابع غنی زبانی (مثل کتاب، موسیقی و بازی) تجهیز می‌کنند، بیشترین تأثیر را در رشد زبانی فرزند خود خواهند داشت.

نیازی نیست والدین خودشان تسلط کامل به زبان دوم داشته باشند. حتی استفاده از عبارات ساده مثل:
“Good job!”, “Let’s play!”, “What’s this?”
می‌تواند کودک را به شنیدن و تولید زبان دوم عادت دهد.

پایه‌گذاری صحیح، مسیر آینده کودکتان را هموار می‌ سازد

درک چگونگی رشد زبانی کودکان از مراحل جنینی تا دوران کودکی، اولین گام مهم در مسیر آموزش زبان دوم است. اگر این درک به‌درستی انجام شود، خانواده‌ها می‌توانند با اطمینان خاطر برنامه‌ ریزی دقیق‌تری برای آموزش فرزندشان داشته باشند.

در مقالات بعدی، به بررسی تخصصی‌تر دوره‌های آموزش زبان انگلیسی برای کودکان در سطوح مختلف از Starters تا Flyers و بالاتر خواهیم پرداخت. اما برای آغاز، این درک عمومی از فرآیند زبان‌آموزی کودک، مسیر روشنی برای شما ترسیم خواهد کرد.

همین امروز اقدام کنید

اگر می‌خواهید فرزندتان آینده‌ای روشن، مستقل و موفق داشته باشد، همین امروز برای ثبت‌نام او در دوره زبان کودکان اقدام کنید. مدرسه زبان ایران استرالیا با تیمی از اساتید باتجربه، برنامه‌ های استاندارد کمبریج و محیطی شاد و علمی، آماده است تا همراه رشد زبانی فرزند عزیز شما باشد.

برای دریافت مشاوره رایگان و تعیین سطح، با ما تماس بگیرید.